Nghe nói, thuốc này cấp cứu tai biến mạch máu não rất
tốt, mỗi gia đình đều cần dự trữ ít nhất một viên phòng khi nguy cấp,
ngoài ra thuốc còn có thể dùng để dự phòng tai biến mạch máu não...
Xin cho biết: Khi sử dụng An cung ngưu hoàng hoàn cần chú ý những vấn đề gì? Thuốc có độc và tác dụng phụ nguy hiểm?
(Câu hỏi của nhiều độc giả)
+ Đáp:
Nhờ có tác dụng nhanh và hiệu quả rõ rệt, “An cung
ngưu hoàng hoàn” (ACNHH) đã trở thành một loại thuốc quý của Đông y,
dùng để cấp cứu trong các trường hợp bị hôn mê, rối loạn thần chí trong
các bệnh sốt cao, viêm não, tai biến mạch máu não ... ACNHH vốn là
bài thuốc cổ, do danh y Ngô Cúc Thông, đời Thanh (Trung Quốc) bào chế
và được ghi trong sách “Ôn bệnh điều biện”; Thành phần của ACNHH gồm:
 |
Ảnh minh họa. |
Ngưu hoàng 30g, uất kim 30g, tê giác 30g, hoàng cầm
30g, hoàng liên 30g, hùng hoàng 30g, sơn chi 30g, chu sa 30g, mai phiến
7g, xạ hương 5g, trân châu 15g. Tất cả tán bột thật mịn, luyện với mật
làm viên, mỗi viên 3g, lấy vàng lá làm áo, bao sáp.
Từ nhiều năm nay, vì tê giác đã trở thành động vật quý
hiếm, đưa vào sách đỏ, cấm săn bắt, nên sừng tê giác đã được thay bằng
bột sừng trâu cô đặc, mà vẫn có tác dụng tốt như khi dùng tê giác.
Theo Đông y, ACNHH có tác dụng thanh nhiệt giải độc,
trấn kinh, khai khiếu, hoát đàm (trừ đờm). Chủ trị nhiệt tà nội hãm tâm
bào trong ôn nhiệt bệnh, đàm nhiệt nghẽn tắc tâm khiếu, dẫn đến các
triệu chứng: sốt cao phiền táo, hôn mê, nói sàm, hoặc lưỡi rụt, tay
chân lạnh toát.
Do tác dụng cấp cứu nhanh và hữu hiệu, từ xưa thuốc đã
được xếp hàng đầu trong “Ôn bệnh tam bảo” (3 loại thuốc quý chữa ôn
bệnh, bao gồm ACNHH , “Chí bảo đan” và “Tử tuyết đan”).
Trong Đông y, “cung” chỉ “Tâm bào cung”. “Tâm bào” là
cơ quan bọc ngoài tâm (tim). Ôn nhiệt tà độc khi xâm phạm vào tâm, trước
hết tác động đến tâm bào. ACNHH là thuốc có khả năng giải trừ tình
trạng “đàm nhiệt nội hãm tâm bào”, dẫn tới hôn mê, thần minh nhiễu
loạn (rối loạn thần kinh trung ương), tê liệt, nói sàm, chân tay quyết
lạnh ... Thuốc có tác dụng giải trừ bệnh lý ở tâm bào (an cung) và thành
phần quan trọng nhất là “ngưu hoàng”, nên được đặt tên là “An cung
ngưu hoàng hoàn”.
Những năm gần đây ACNHH được sử dụng để cấp cứu và điều
trị đột quỵ, nhồi máu não rất hiệu quả và nhanh chóng. Nhiều người bị
hôn mê, tiên lượng rất xấu, uống ACNHH đã tỉnh lại và sức khỏe dần dần
hồi phục. Tuy nhiên, ACNHH không phải là “thần dược chữa đột quỵ” và
không thể áp dụng trong tất cả các trường hợp đột quỵ – tai biến mạch
máu não.
Đột quỵ tương ứng với bệnh “Trúng phong” trong Đông y.
Trúng phong là bệnh có bệnh cơ và triệu chứng hết sức phức tạp. Căn cứ
vào nguyên nhân và chứng trạng cụ thể, Trúng phong được Đông y chia
thành những loại hình (thể bệnh) khác nhau; đối với mỗi thể bệnh cần áp
dụng những phương pháp, bài thuốc thích hợp, mới có thể mang lại hiệu
quả mong muốn.
Nói cụ thể hơn, trên lâm sàng Trúng phong được phân
chia thành hai loại hình (thể bệnh) lớn: Trúng kinh lạc và Trúng tạng
phủ. Mỗi thể lớn lại được phân thành một số thể nhỏ. Trúng tạng phủ
được chia thành 2 thể nhỏ: “Nhiệt bế” (Dương bế) và “Hàn bế” (Âm bế).
Thuốc ACNHH chỉ có thể áp dụng đối với trường hợp “Nhiệt bế” – Với các
triệu chứng chính: Đột nhiên hôn mê bất tỉnh nhân sự, hai hàm răng cắn
chặt, miệng mím chặt, hai tay nắm chặt, thân và tứ chi co cứng; Mặt đỏ
người nóng, thở thô, miệng hôi, phiền táo , rêu lưỡi vàng nhớt, mạch
huyền hoạt.
Nói chung, khi sử dụng ACNHH ít nhất cần chú ý đến bốn vấn đề sau:
1. Chống chỉ định 1: Hôn mê kèm theo các triệu chứng:
Mặt trắng bệch, môi tái nhợt, nằm yên bất động, rêu lưỡi trắng nhớt, tay
xòe, chân tay lạnh, mồ hôi trán dính như dầu, chất lưỡi trắng nhớt, ...
đó là “hàn bế”; không được uống ACNHH mà cần dùng loại thuốc có tính
năng “ôn khai”, như “Tô hợp hương hoàn” . ACNHH là bài thuốc được lập
ra để chữa trường hợp hôn mê do “nhiệt bế”, nếu sử dụng đối với “hàn bế”
sẽ khiến cho bệnh càng thêm trầm trọng..
2- Chống chỉ định 2: Trong quá trình sử dụng, nếu xuất
hiện triệu chứng sợ rét, chân tay lạnh, sắc diện trắng nhợt, vã mồ hôi
lạnh, mạch đập yếu, ... , cần lập tức ngừng sử dụng. Đó là hiện tượng
Đông y gọi là từ “bế chứng” chuyển sang “thoát chứng”.
3. Đối với phụ nữ mang thai: Trong thành phần của
ACNHH có xạ hương và ngưu hoàng là những vị thuốc dễ gây trụy thai. Do
đó, phụ nữ đang mang thai cần rất thận trọng khi sử dụng.
4. Không sử dụng quá liều: Trong thành phần của ACNHH
có chu sa và hùng hoàng là hai vị thuốc có tính độc. Chu sa có thành
phần chính là sunfua thuỷ ngân thiên nhiên (chứa thuỷ ngân (Hg) 86,2% và
sunfua (S) 13,8%); Hùng hoàng có thành phần chủ yếu là asen sunfua
(AsS) trong đó asen chiếm chừng 70,1%, sunfua 29%. Do đó không được sử
dụng với liều cao hoặc sử dụng dài ngày ACNHH. Người chức năng gan thận
không kiện toàn sử dụng càng cần thận trọng.
Lương y Hư Đan
Tri Thức Trẻ
An
cung Ngưu hoàng hoàn là thuốc cấp cứu Đông y truyền thống, được dùng cấp
cứu và điều trị đột quỵ, nhồi máu não cực kì hiệu quả và nhanh chóng,
nhiều người bị hôn mê, nằm viện mấy ngày không tỉnh tiên lượng rất xấu,
uống An Cung Ngưu Hoàng Hoàn đã tỉnh lại và hồi phục.
Thành phần : Ngưu hoàng , Tê
giác (hoặc Thuỷ tê giác), Trân châu (Ngọc trai), Hoàng liên, Chu
sa, Hùng hoàng, hoàng cầm, sơn chi, xạ hương, uất kim.....
ACNHH là gì?
Là phương thuốc do danh y
Ngô Đường, tự Cúc Thông, người đời Thanh (Trung Quốc), đại
biểu trọng yếu của học phái ôn bệnh, sáng chế, được ghi
trong sách “Ôn bệnh điều biện” nổi tiếng của ông với thành
phần gồm: ngưu hoàng 1 lạng, uất kim 1 lạng, tê giác 1 lạng,
hoàng cầm 1 lạng, hoàng liên 1 lạng, hùng hoàng 1 lạng, sơn
chi 1 lạng, chu sa 1 lạng, mai phiến 2 tiền 5 phân, xạ hương
2 tiền 5 phân, trân châu 5 tiền. Tất cả tán bột thật mịn,
dùng mật làm hoàn, mỗi hoàn 1 tiền, lấy vàng lá làm áo, bao
sáp.
Công dụng
của ACNHH ra sao?
Theo dược học cổ truyền, ACNHH có công dụng thanh nhiệt
giải độc, trấn kinh khai khiếu, dục đàm. Chuyên trị ôn nhiệt
bệnh, nhiệt tà nội hãm tâm bào, đàm nhiệt ủng bế tâm khiếu
dẫn đến sốt cao phiền táo, thần hôn thiềm ngữ (hôn mê, rối
loạn ngôn ngữ) hoặc thiệt kiển chi quyết (lưỡi rụt, tay chân
giá lạnh), trúng phong khiếu bế, tiểu nhi kinh quyết thuộc
đàm nhiệt nội bế.
Đây là một trong ba phương thuốc lương khai trọng yếu (lương
khai tam bảo hay ôn bệnh tam bảo) cùng với chí bảo đan và tử
tuyết đan, là một trong những dược vật cấp cứu hữu hiệu của
Y học cổ truyền. “Cung” là chỉ tâm bào, tâm bào là cái màng
ở ngoài bọc lấy tim; ôn nhiệt độc tà nội hãm, khi xâm phạm
vào tâm, trước hết là tác động đến tâm bào. Nếu nhiệt tà quá
thịnh sẽ làm nhiễu loạn thần minh mà dẫn đến tình trạng thần
hôn thiềm ngữ. ACNHH có đủ khả năng thanh hóa đàm nhiệt nội
hãm tâm bào, nhiệt thanh đàm hóa thì tâm thần tất an, vì thế
mà gọi là “an cung”.
Trong phương, ngưu hoàng, tê giác và xạ hương có công
dụng thanh tâm tả hỏa giải độc, dục đàm khai khiếu, tức
phong định kính, là quân dược; hoàng cầm, hoàng liên, sơn
chi thanh nhiệt tả hỏa giải độc; uất kim tán tà hỏa; mai
phiến phương hương khứ uế, thông khai bế; chu sa, trân châu
và vàng lá trấn tâm an thần; mật ong hòa vị điều trung.
Tác dụng dược lý của ACNHH là gì?
Tác dụng trấn tĩnh và chống co giật
Kết quả nghiên cứu thực nghiệm cho thấy, ACNHH khi cho
chuột uống hoặc tiêm vào trong ổ bụng đều làm cho chúng giảm
thiểu hoạt động tự chủ, xuất hiện hiện tượng yên tĩnh, làm
tăng tác dụng ức chế hệ thống thần kinh trung ương và kéo
dài thời gian gây ngủ của phenobarbital và pentothal. ACNHH
còn chống tác dụng hưng phấn và gây co giật của amphetamin
và làm giảm thấp tỷ lệ tử vong do thuốc này gây nên.
Tác dụng hồi tỉnh
Khi tiêm vào ổ bụng của chuột bạch 0,8 – 1ml thanh khai
chú xạ dịch, một chế phẩm của ACNHH, liên tục trong 5 ngày,
nhận thấy hoạt tính của acetylcholin esterase trong nhân lục
(locus cerulerus) gia tăng, chứng tỏ hoạt tính của
acetylcholin trong nhân lục có thể kích phát hoạt tính của
catecholamine trong các neuron, làm hồi phục công năng hướng
tâm của cấu trúc lưới trong chất não, từ đó đạt được tác
dụng hồi tỉnh. Nghiên cứu thực nghiệm cũng đã chứng minh tác
dụng bảo vệ tế bào gan khỏi sự tác động bất lợi của carbon
tetrachloride, làm hồi tỉnh hôn mê gan do nhiễm độc.
Tác dụng giải nhiệt
Kết quả nghiên cứu thực nghiệm đã chứng minh ACNHH có tác
dụng làm hạ thấp thân nhiệt của thỏ được gây sốt bằng độc tố
của vi khuẩn, tác dụng kéo dài từ 5 – 6 giờ, so với nhóm
chứng có sự khác biệt rõ rệt. Nhiều nghiên cứu cũng đã chứng
minh tác dụng giải nhiệt của ACNHH trong các trường hợp sốt
do tiêm vắc-xin tam liên, thông thường sau khi tiêm vắc-xin
chừng 60 phút thân nhiệt tăng cao, dùng ACNHH có thể làm cho
thân nhiệt giảm rất nhanh.
Tác dụng chống viêm tiêu thũng
Kết quả nghiên cứu thực nghiệm cũng đã chứng minh tác
dụng rõ rệt của ACNHH đối với tình trạng viêm khớp ở chuột.
Trên mô hình gây viêm tai chuột bằng dinathylbenzene, ACNHH
tỏ ra có tác dụng ức chế rõ rệt quá trình viêm. ACNHH còn có
tác dụng kích thích khả năng thực bào của đại thực bào, làm
tăng chỉ số và tỷ lệ % thực bào, làm cho đại thực bào to ra
và gia tăng số lượng các túi thực bào.
Tác dụng đối với hệ tim mạch
Kết quả nghiên cứu cho thấy, ACNHH có tác dụng làm hạ
huyết áp trên động vật thí nghiệm từ 5,4 – 7,5 kPa. Trên tim
thỏ cô lập, ACNHH có khả năng ức chế sức co bóp cơ tim và
làm giảm tần số tim. Trên chó gây mê, ACNHH làm chậm nhịp
tim, hạ huyết áp nhưng lưu lượng động mạch vành và sức bóp
cơ tim lại gia tăng. Chứng tỏ thuốc có khả năng cải thiện
công năng tim. Ngoài ra, ACNHH còn có tác dụng làm giảm
lượng oxy tiêu thụ cơ tim, kéo dài thời gian sống của động
vật thí nghiệm trong điều kiện thiếu oxy.

Nguyên tắc điều trị đột quị1. Sử lý cấp cứu
càng nhanh càng tốt để ngăn chặn cơn đột quị, Việc cấp cứu
sớm có ý nghĩa rất quan trọng, do trong vài giờ đầu mới xảy
ra đột quị thường có nhiều biến chứng đe dọa tính mạng BN
nhưng có thể phòng ngừa hay điều trị được
2. An thần: tức là làm giảm hưng phấn các tế bào
não, từ đó làm giảm lượng oxy tiêu thụ
3. Khai khiếu thông mạch: làm cho các mạch máu não
thư dãn, dãn ra cục máu đông thoát đi được, có một số bệnh
viện trên thế giới dùng biện pháp nong mạch hoặc giải phẫu
4. Hoạt huyết tiêu ứ: Dùng thuốc hoạt huyết tiêu
ứ để tiêu trừ những huyết khối, những mảng xơ vữa trong cơ
thể
AN CUNG NGƯU HOÀNG HOÀN – THẦN DƯỢC CHO
NGƯỜI ĐỘT QUỊ!
An cung Ngưu hoàng hoàn là thuốc cấp cứu Đông y truyền
thống, được dùng cấp cứu và điều trị đột quỵ, nhồi máu não
cực kì hiệu quả và nhanh chóng, nhiều người bị hôn mê, nằm
viện mấy ngày không tỉnh tiên lượng rất xấu, uống An Cung
Ngưu Hoàng Hoàn đã tỉnh lại và hồi phục.
Thành phần : Ngưu hoàng , Tê giác (hoặc Thuỷ tê giác),
Trân châu (Ngọc trai), Hoàng liên, Chu sa, Hùng hoàng, hoàng
cầm, sơn chi, xạ hương, uất kim…..
Trong đó các vị thuốc Tê giác, hoàng cầm, Sơn chi, Hoàng
liên …. thanh nhiệt an thần trấn kinh cực mạnh, làm cho các
tế bào não giảm hưng phấn, tiêu thụ oxy ít nhất
Xạ hương có tính chất tuyên thông khai khiếu cực mạnh,
làm cho tri giác phục hồi, và có khả năng thông mạch, (chính
vì tính chất này nên phụ nữ có thai không được dùng vì sẽ bị
sẩy thai)
Chính vì có tính chất như vậy nên bài thuốc này điều trị
đột quị (Thể chứng bế, nhồi máu não) cực kì hiệu quả. Các
bệnh viện ở Trung quốc đều có loại thuốc này để điều trị đột
quị.
Tại sao mỗi gia đình nên có một vài viên An cung
Ngưu Hoàng Hoàn để phòng bị ?
Như trên đã trình bầy, khi đột quị xẩy ra, vấn đề cấp cứu
kịp thời cực kì quan trọng, sớm được giờ phút nào hay giờ
phút đó. Vì vậy khi tai biến xẩy ra, bạn cần phai cho người
bệnh uống thuốc kịp thời để tránh cho tế bào não bị tổn
thương càng ít càng tốt. Cho nên mỗi gia đình cần phải dự
trữ ít nhất một viên An cung Ngưu Hoàng hoàn để cấp cứu.
THÀNH
PHẦN AN CUNG NGƯU HOÀNG HOÀN.
Bài thuốc An cung ngưu hoàng hoàn: Ngưu hoàng: 40; Uất kim: 40; Hoàng cầm: 40;
Hùng hoàng: 40
Băng phiến: 10; Trân châu: 20;
Chu sa: 40; Tê giác: 40
Hoàng lien: 40; Sơn chi:
40; Xạ hương: 10;
Cách dùng:
Tất cả các v ị thuốc
tán bột thật mịn, luyện mật làm hoàn, mỗi viên
4g, mỗi lần uống 1 viên, ngày 2 lần. Trẻ em tùy
tuổi giảm liều.
Tác dụng:
Thanh nhiệt giải độc, khu đàm, khai khiếu.
Giải thích bài thuốc:
Bài thuốc chủ yếu trị chứng sốt cao hôn mê co
giật ( Nhiệt nhập tâm bào), nói sảng, lưỡi đỏ
thẫm, mạch “ sác” hoặc trẻ em sốt cao, co giật,
trong bài, vị Ngưu hoàng thanh tâm giải độc, hóa
đờm, khai khiếu, an thần là chủ dược, Hoàng cầm,
Hoàng liên, Chi tử tả tâm hỏa, thanh nhiệt độc,
Hùng hoàng cùng với Ngưu hoàng khu đàm giải độc,
Uất kim, Băng phiến phương hương hóa trọc thông
khiếu khai bế. Chu sa, Trân châu trấn kinh an
thần, các vị thuốc hợp lại thành bài thuốc có
tác dụng thanh nhiệt giải độc, khu đàm khai
khiếu, trấn kinh an thần.
Ứng dụng lâm sàng:
Đây là một bài thuốc chủ yếu để thanh nhiệt
khiai khiếu khu đàm, đối với những bệnh nhân
nhiễm độc nặng, sốt cao, hôn mê, co giật như:
Viêm màng não, Viêm não, tai biến mạch máu não,
Lỵ nhiễm độc, viêm phổi nhiễm độc cũng có tác
dụng tốt. Trương hợp chứng “ nhiệt nhập tâm bào”,
sốt cao hôn mê co giật thêm hội chứng “dương
minh phù chứng” (táo bón bụng đầy trướng) có thể
dùng bài này thêm với bột đại hoàng 12g chia 2
lần uống, gọi là bài “ Ngưu hoàng thừa khí thang”.