Cuộc sống và các thể chế ở Mỹ - Phần VI: Đời sống văn hoá ở Mỹ

Phần VI: Đời sống văn hóa ở Mỹ

Nhà văn Anh Stephen Spender nói về đời sống văn hóa Mỹ như sau: “Sự âu hóa đã sang đến Mỹ và quay trở lại châu Âu vì quá trình Mỹ hóa nay đã hoàn tất”

Vừa vay mượn vừa mới mẻ Những ảnh hưởng của Châu Âu đối với đời sống văn hóa Mỹ - đâu là nét vay mượn, đâu là nét mới của Mỹ - không phải là đề tài mới. Trước khi nhà quý tộc Alexis de Tocqueville tiến hành chuyến đi nổi tiếng của mình tới cộng hòa non trẻ Hoa Kỳ vào năm 1831, đã có khoảng 1.200 người Pháp viết về đề tài này. Trong suốt hơn 150 năm, người ta đã tranh luận rằng liệu có nét gì là nguyên gốc của Mỹ trong nền văn minh Mỹ hay không? Niềm tin chính trị, định kiến về giai cấp, chủ nghĩa phân biệt chủng tộc, lý thuyết kinh tế học, và niềm tự hào – tất cả những cái đó đóng vai trò quan trọng trong cuộc bàn cãi của những người ở hai bên bờ Đại Tây Dương. Tuy nhiên, sang thế kỷ XX, khi ảnh hưởng, sự giàu có và sức mạnh của Mỹ tăng lên, cuộc tranh luận bắt đầu chuyển hướng. Đề tài cũ rích về nền văn hóa Mỹ đã có một sắc thái mới. Trước kia, ảnh hưởng của Châu Âu đã có lúc là một đề tài nhạy cảm, thậm chí có tác động mạnh tới tình cảm của người dân Mỹ. Hiện nay, nó hầu như không còn dược công chúng Mỹ quan tâm một cách nghiên túc nữa, và trở thành chủ đề bàn thảo của các nhà nghiên cứu lịch sử văn hóa. Trái lại, ảnh hưởng văn hóa Mỹ đối với các nước khác trên thế giới lại là vấn đề hiện đang gây nhiều tranh cãi và đôi khi làm xôn xao dư luận bên ngoài nước Mỹ. Trong thời kỳ sau chiến tranh thế giới thứ hai, người dân Mỹ ngạc nhiên khi nghe những lời buộc tội về “chủ nghĩa đế quốc” văn hóa và “chủ nghĩa dân tộc”. Nhưng thật đáng tiếc, người ta cũng bàn về hình thái mới của nó trước đây. Do vậy, cần phải có cách nhìn nhận từ góc độ lịch sử của vấn đề. Khía cạnh lịch sử Việc chia lịch sử văn hóa Mỹ thành ba giai đoạn lớn tuy là khái quát hóa vấn đề , song sẽ bổ ích cho quá trình nghiên cứu. Không có đường ngăn cách rõ ràng giữa các giai đoạn nhưng những ảnh hưởng khác nhau tác động tới những lĩnh vực văn hóa khác nhau theo những cách thức không giống nhau nên mỗi giai đoạn đều có giá trị lịch sử nhất định. Giai đoạn thứ nhất kéo dài từ thời kỳ thực dân đô hộ tới lúc diễn ra cuộc nội chiến. Trong giai đoạn này, nền nghệ thuật, kiến trúc, âm nhạc, văn học và thời trang của Mỹ chịu ảnh hưởng mạnh của những ý tưởng, truyền thống và xu hướng của châu Âu. Những gì hợp thời ở các trung tâm văn hóa châu Âu như London, Paris, Rome thường là hình mẫu cho Boston, New Orleans, New York, và Philadelphia học theo. Một số người Mỹ đi theo các xu hướng của châu Âu một cách không hào hứng. Và thường phải đi sau một thời gian, các xu hướng đó mới sang Mỹ. Chắc chắn dù sớm hay muộn, ít hay nhiều, người Mỹ cũng đã theo các xu hướng đó. Tất nhiên điều này không có nghĩa là Châu Mỹ chỉ biết du nhập nền nghệ thuật và các nghệ sĩ từ nơi khác. Họa sĩ Mỹ Benjamin West, người được nước Anh gọi là “Raphael của Mỹ”, là người sáng lập ra Viện hàn lâm hoàng gia ở London, và từ năm 1792 là chủ tịch viện này trong suốt 26 năm. Và tài năng âm nhạc hiện đại đặc biệt của người Mỹ cũng sớm thể hiện với việc sáng tác được những “bài hát chuẩn”, những bài hát mà ở khắp mọi nơi, ai ai cũng biết hát. Ngày nay, lý lẽ mà người Mỹ dùng trong giai đoạn thứ nhất để bảo về nền văn hóa của họ thường bị lãng quên. Mong muốn tách rời về văn hóa với châu Âu là một phần trong cuộc cách mạng của người Mỹ. Người Mỹ công kích nền nghệ thuật, văn hóa và xã hội châu Âu là “ra vẻ quý tộc”, suy đồi, thoái hóa, kém phẩm chất và xem đó như những nguy cơ đối với dân chủ ở Mỹ. Tuy nhiên quan điểm này vẫn còn tồn tại trong một thời gian dài. Ở phía bên kia bờ Đại Tây Dương, trong suốt nhiều năm, người Châu Âu cũng nhắc đi nhắc lại một giọng điệu, được coi là quan điểm của giới quý tộc thượng lưu, về nền văn hóa Mỹ. Theo đó, nền cộng hòa Mỹ, một nền dân chủ mới của những thường dân “pha tạp chủng tộc”, có lẽ không đủ khả năng đem lại những điều tốt đẹp hơn trong cuộc sống. Họ cho rằng việc gìn giữ và phát triển nền văn minh luôn thuộc về tầng lớp lãnh đạo. Sự nổi lên của những thường dân chỉ đồng nghĩa với sự xuống cấp về văn hóa và nghệ thuật. Lý lẽ trên luôn trở nên mạnh mẽ hơn bao giờ hết vào thời gian nổ ra những cuộc cách mạng theo chu kỳ và những cuộc nổi dậy thường xuyên trên khắp đất nước châu Âu trong thế kỷ XIX. Những người cảm thấy bị đe dọa nhiều nhất bởi tiếng vang và ảnh hưởng của cuộc cách mạng tư sản Mỹ, và sau đó là cuộc cách mạng tư sản Pháp, không có gì lạ chính là những người lên tiếng quyết liệt nhất. Do nguồn gốc xuất thân, đương nhiên Alexis de Tocqueville đã tán thành quan điểm coi trọng giới lãnh đạo quý tộc. Trong cuốn sách nổi tiếng nhan đề Dân chủ ở Mỹ (Democracy in America) xuất bản năm 1835, ông viết rằng người Mỹ hầu như không có văn minh, nhưng cũng không nên mong đợi hơn thế vì họ không có “tầng lớp quý tộc” và không có “sự phân biệt giai cấp”. Ông giải thích rằng đó là lý do khiến người Mỹ không coi trọng những khía cạnh nghệ thuật tinh tế hơn của cuộc sống, những khía cạnh vốn “nảy sinh từ những khoảng thời gian rảnh rỗi của giới quý tộc” Quan niệm này rõ ràng đã làm lẫn lộn vị trí giữa người nghệ sĩ trong xã hội và người cai trị mình (chắng hạn, Benjamin West lại là người phục vụ cho vua George III). Nó tồn tại trong một thời gian dài , đặc biệt trong Thế giới cũ. Những gì mang tính phổ biến thì không thể có nhiều giá trị nghệ thuật, điều đó gần như đã thành một định nghĩa. Tất nhiên, cho đến ngày nay, người ta vẫn còn nghe thấy lập luận như vậy. Những con đường xuyên Đại Tây Dương Giai đoạn thứ hai, kéo dài từ thời kỳ nội chiến cho tới khoảng chiến tranh thế giới lần thứ nhất, được đánh dấu bởi sự căng thẳng. Có thể nói rằng, người Mỹ có chân trong cả hai thế chiến, và họ thường cảm thấy đó là tư thế bất tiện. Các nhà văn, kiến trúc sư và họa sĩ của thế kỷ XIX vẫn coi họ phần nhiều là một bộ phận của truyền thống châu Âu. Tuy nhiên, càng ngày càng có nhiều nghệ sĩ lấy Mỹ làm chủ đề và chất liệu cho sự sáng tạo nghệ thuật của mình. Cuộc đấu tranh giữa châu Âu và châu Mỹ là một trong những đề tài quan trọng hơn cả trong nền văn học của Mỹ. Tuy nhiên, sang đến giai đoạn thứ hai này, có thể thấy rõ Mỹ đã phát triển được phong cách văn hóa riêng của mình. Không còn lẫn đi đâu được chất Mỹ thể hiện rõ trong giọng văn của những tay bút thế kỷ XIX như Cooper, Thoreau, Emerson, Melville, Whitman…Rõ ràng một nền văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc đã hình thành. Những ảnh hưởng của châu Âu vẫn còn mạnh, song không còn áp đảo nữa. Cho dù có tự ý thức được hay không thì trên thực tế, người Mỹ cũng đã bắt đầu đi theo con đường riêng của mình. “ Tôi đi về hướng Đông chỉ vì bị bắt buộc, còn đi về hướng Tây là ý muốn tự do của tôi” – Thoreau, tác giả của cuốn Walden, đã viết như vậy năm 1862. Ông còn viết tiếp: “Ở phía Tây tôi thấy có tương lai và ở đó, trái đất dường như giàu có hơn và không bao giờ cạn kiệt…Tôi phải đi về hướng Oregon, chứ không hướng sang châu Âu”. Giai đoạn hiện nay là giai đoạn thứ ba, được đánh dấu bởi làn sóng sáng tạo vô cùng mạnh mẽ của Mỹ trong mọi lĩnh vực, bởi ảnh hưởng quốc tế ngày càng lớn và sự tự tin vững chắc. Nhà nghiên cứu nghệ thuật của châu Âu George Steiner đã miêu tả giai doạn hiện nay của đời sống văn hóa Mỹ như là “giai đoạn Elizabeth” trong lịch sử nước Anh. Mặc dù đã thể hiện cả trong mỹ thuật, kiến trúc, âm nhạc, vũ điệu, phim ảnh và thời trang, những sức sống mãnh liệt và thử nghiệm sáng tạo của Mỹ thể hiện riox nhất trong văn học. Người Mỹ đầu tiên vinh dự nhận giải thưởng Nobel văn học vào năm 1930 là Sinclair Lewis. Tiếp sau ông, giải thưởng này liên tục về tay những nhà văn Mỹ khác. Và bây giờ có ai đọc tiểu thuyết của Mỹ không? Nếu ai đó muốn biết tên những nhà văn Mỹ có tác phẩm được mọi người hầu như khắp các nơi trên thế giới đọc, họ có thể nhận được một danh sách rất dài, bắt đầu từ vần A bằng những tên tuổi chẳng hạn như Agee, Algren…và kết thúc đâu đó ở vần W với những tên Walker, Williams.Tất nhiên, điều quan trọng là vấn đề được đặt ra từ lâu về nền văn hóa Mỹ đã phần nhiều đi vào dĩ vãng. Những vị trí đang thay đổi Cũng khá nực cười rằng sau một thế kỷ rưỡi người Mỹ phải lo ngại về những ảnh hưởng của người nước ngoài đối với nền văn hóa của họ, phải phàn nàn về những tác động tiêu cực, “những tội lỗi ở vườn Babylon" và sự suy thoái đạo đức của thế giới cũ đối với họ, thì dòng ảnh hưởng hiện nay lại có vẻ như đã đổi chiều. Hiện nay, dường như Mỹ lại đang có quá nhiều ảnh hưởng. Đối với nhiều người bên kia bờ Đại Tây Dương (và cả Thái Bình Dương), văn hóa Mỹ đã trở nên quá phổ biến. Một nhà phê bình người Pháp, trong khi thừa nhận sự ưu việt của tiểu thuyết Mỹ hiện đại, đã phải phàn nàn về việc người Pháp ngày càng bắt chước theo Mỹ nhiều hơn. Người ta đã quyết định đặt tiêu đề tiếng Anh cho cuốn Annales de I’Institut Pasteur và chỉ xuất bản cuốn này bằng tiếng Anh. Một làn sóng phản đối đã đăng kín trên báo cáo Pháp. Một mình chứng khác về “chủ nghĩa đế quốc Mỹ trong lĩnh vực ngôn ngữ”, đó là sự thình hành của “tiếng Anh Mỹ” trong ngôn ngữ khoa học quốc tế. Khi kiến trúc sư I.M. Pei, người được đào tạo tại Mỹ, được chọn để thiết kế cổng vào mới của bảo tàng Louvre ở Pháp, một số ngươi Pháp đã nói tới sự phản bội về văn hóa. Cũng tương tự như vậy, một trong những nhà soạn nhạc nổi tiếng nhất của Đức đã phải than vãn về sự thiếu vắng một nền âm nhạc hiện đại thực thụ ở nước ông. Nước Đức không hề nhận thấy họ đã trở thành một (vệ tinh của Mỹ). Trên tạp trí Jie Zeit Magazin, một nhà báo đã viết rằng trong cuộc sống thường nhật của mình, bà nhìn quanh đâu cũng thấy tiếng Anh Mỹ. Bà đã đặt câu hỏi “Chúng ta đang ở đâu?”, “ở một thuộc địa của Mỹ ư?”. vào năm 1993, Wiem Wnders, một trong những nhà đạo diễn phim được kính trọng nhất ở châu Âu, đã tiên đoán rằng đến năm 2000, ngành điện ảnh của châu Âu sẽ không còn tồn tại nữa. Các nước châu Âu bị “Một con ngựa khổng lồ của thành Troij”. Ông cảnh báo rằng, ngay bây giờ, 95% tổng số thu nhập từ các bộ phim được trình chiếu trên khắp châu Âu đã chảy về túi con ngựa khổng lồ đến từ Hollywood. Mặc dù cùng đưa ra những lời phàn nàn tương tự như trên, nhưng người Anh tỏ ra đặc biệt nhạy cảm trước những ảnh hưởng mạnh mẽ của đất nước thuộc địa cũ của họ. Khi hai kiến trúc sư người Mỹ là Robert Venturi và Denise Scott Brown được chọn để thiết kế một bên cánh mới cho Nhà triển lãm mĩ thuật quốc gia ở London, các nhà phê bình người Anh đã nổi dậy và cho đến khi cánh Sainsburi được khánh thành năm 1991, cơn giận của họ vẫn chưa nguôi. Cùng năm đó, Nhà hát vũ kịch hiện đại của London đã chọn ra một giám đốc mới, người mà tờ the sunday times (Thời báo chủ nhật) đã cho rằng "cũng lại là một người Mỹ nữa” Cách đây hơn 10 năm, các nhà xuất bản của Mỹ đã xuất bản tới ¾ tổng số sách bằng tiếng Anh trên thế giới. Ngày nay, việc một tác giả người Anh in sách tại một nhà xuất bản ở Mỹ không phải chuyện lạ, và nhiều cuốn sách như vậy, khi sau đó được in lại ở Anh, vẫn giữ nguyên bản tiếng Anh của Mỹ. Người ta đã viết những chồng thư dài vô tận gửi tới các báo ở Anh phàn nàn về những “tác động tiêu cực” của tiếng Anh Mỹ đối với trẻ em vị thành niên ở Anh được lan truyền qua radio, TV, phim ảnh, âm nhạc, và băng video. Sự Mỹ hóa này "thậm chí càng tồi tệ hơn” vào dịp Giáng sinh, khi mà tất cả những gì được trình chiếu chỉ là phim và các chương trình biểu diễn của Mỹ. Nếu như Benjamin Franklin, người hai thế kỷ trước đây đã từng phê phán gay gắt những ảnh hưởng tiêu cực của Anh đối với Mỹ, có thể sống lại thì ông sẽ nghĩ gì khi nghe được rằng đối với nhiều người, cái Thế giới mới gan dạ của ông đã trở thành “Vườn Babylon mới?" Mới chỉ cách đây hai hoặc ba thế hệ, trong tâm trí những người thuộc tầng lớp trung lưu ở Mỹ, Paris là nguồn gốc của mọi tội lỗi và lối sống hoang dã. Thật mỉa mai là nếu nhìn từ góc độ lịch sử, hình ảnh Paris đã được thay thế bằng sức sáng tạo nghệ thuật đã suy đồi của thành phố New York, hay cảnh tượng hoang dã và kỳ quặc về “tình dục, mặt trời và ma túy” ở California. Paris có thể còn là nơi để người Mỹ và người châu Âu cùng giải trí. Nếu một số người Mỹ không có cảm giác gì trước những lời kết tội về “chủ nghĩa đế quốc về văn hóa” thì, trước hết, có thể nới rằng họ đơn giản chỉ đang đáp lại một lời ca tụng về lịch sử. Thứ hai là người Mỹ nói chung không quan tâm đến cuộc thảo luận nào diễn ra bên ngoài đất nước họ. Nếu nhìn theo một góc độ tích cực hơn, họ đã trở nên sẵn sàng chấp nhận những mối quan hệ và những sự vay mượn về văn hóa. Trên thực tế, họ thường tự hào chỉ ra những lợi thế của việc có nhiều truyền thống văn hóa đa dạng như vậy. Sự trưởng thành về văn hóa khiến họ trở nên ít quan tâm hơn tới việc xác định đâu là những thứ của “ngoại quốc”, đâu là của Mỹ, những gì đã du nhập vào Mỹ hoặc xuất khẩu từ Mỹ ra ngoài. Ở Mỹ, người ta mong đợi và chào đón chủ nghĩa quốc tế và thuyết đa nguyên. Chẳng hạn, nhạc trưởng chỉ huy dàn nhạc của Mỹ cảm thấy thoải mái mỗi khi chỉ huy những giàn nhạc nước ngoài chẳng khác nào chỉ huy dàn nhạc trong nước. Thành phố New York (Ảnh: Internet) New York, New York Thành thực mà nói, New York thường gây bực mình cho những người ở các thành phố khác của Mỹ cũng như rất nhiều người ở các nước khác trên thế giới. Người dân New York nghiễm nhiên coi thành phố của họ là trung tâm tài chính, kinh doanh và thông tin liên lạc của thế giới. Không những thế, New York còn là “thủ đô nghệ thuật của thế giới” và là “thành phố có nghệ thuật múa và balê hiện đại nhất”. Nó là “trung tâm sách báo và xuất bản hàng đầu”, “điểm giải trí của cả trái đất”, và là nơi “có nhiều diễn viên hơn kẻ cướp”. Như một cuốn sách hướng dẫn du lịch của một nước ngoài đã hào hứng khẳng định, New York là quê hương của nhà hát opera nổi tiếng nhất thế giới – the Met – Nhà hát Opera trung tâm. Một người nào đó đến từ Washington – J.C. vốn có ý thích coi thành phố mình như “thủ đô cả nước”, có thể sẽ nói ngay rằng thư viện của Quốc hội nằm tại đây là thư viện lớn nhất trên thế giới. Cũng giống như một ai đó từ quê hương Harvard có thể giải thích rằng thư viện của trường họ là thư viện đại học lớn nhất thế giới. Như người New York sẽ nói một cách đơn giản là “tôi tin” rằng Thư viện công cộng của New York là thư viện lớn nhất trên thế giới mà không phải là bộ sưu tập quốc gia. Điều khiến nhiều người bực mình về người dân New York đến như vậy là việc họ biết mình sống ở đâu và họ là ai. Thường họ tỏ ra không quá quan tâm đến những gì tất cả chúng ta đang nghĩ. Những quà tặng nghệ thuật mà New York dành cho du khách nhiều và đa dạng đến mức tác giả của những quyển sách hướng dẫn du lịch thường bỏ qua và chỉ liệt kê các con số. Chẳng hạn, chỉ riêng ở New York, có khoảng 12 000 nghệ sỹ và nhà điêu khắc hành nghề để kiếm sống. Ở New York có bảo tảng nghệ thuật trung tâm, mà sánh ngang với nó chỉ có Bảo tàng Anh và Louvre của Pháp. Vị thế trung tâm nghệ thuật hàng đầu mà New York có được không chỉ dựa trên số lượng các nghệ sỹ làm việc tại đó và là nơi có nhiều triển lãm, trưng bày hay bảo tàng. Nhiều bước đi quan trọng trong nền nghệ thuật hiện tại xuất phát từ đây. Trong số những bước tiến được nhiều người biết đến – khởi điểm chủ yếu từ New York và phổ biến trong nền nghệ thuật quốc tế - có trường phái Biểu hiện trừu tượng và Hành động trong hội họa với những hình thái đầu tiên ra đời ở New York vào những năm 1959 – 1960, nghệ thuật Pop, nghệ thuật siêu nhỏ và nghệ thuật nhiếp ảnh theo trường phái hiện thực. Cũng tương tự như vậy, thành phố Chicago thường được gắn liền với kiến trúc hiện đại, bởi đó là quê hương của Louis Sullivan, người đôi khi được gọi là “cha đẻ của những tòa nhà chọc trời” và Frank Lloyd Wright. Tuy nhiên, đối với nhiều người, chính những đường nét của Manhattan trên bầu trời mới là biểu tượng của thành phố hiện đại to lớn. Và Bảo tàng Guggenheim là một trong những công trình thiết kế nổi tiếng nhất của Wright. Chicago cũng là nơi lẩn tránh của nhiều nghệ sĩ Bauhaus. Một vài người trong số họ, như Mies Van Der Rohe, người đã cùng hợp tác với kiến trúc sư người Mỹ Philip Johnson, đã làm được nhiều việc có ảnh hưởng đến nền kiến trúc hiện đại. Nhưng chính New York lại là nơi có một số công trình nổi tiếng nhất của họ. Do khá nhiều công ty thông tin và truyền thông lớn cũng như những người khổng lồ trong lĩnh vực xuất bản như Time – Warner và Turner có trụ sở chính tại New York, nên New York còn trở thành một trung tâm quan trọng đối với các phóng viên nhiếp ảnh. Cuối cùng, cái gọi là “nghệ thuật đường phố” – cho dù đến nay đã là những bức Graffiti và những bức họa đắt tiền tại ga tàu điện ngầm hay những bức vẽ treo tường và trên các tòa nhà – có liên quan mật thiết với nền nghệ thuật Nam Califognia và Mỹ nói tiếng Tây Ban Nha, vẫn là những thứ thường hay được gắn với New York nhất. Sân khấu kịch đặc biệt thịnh hành trong hàng trăm nhóm trường đại học và nhóm khu vực trên khắp cả nước Mỹ. Nhưng chỉ có Broadway với khoảng 40 sàn diễn truyên nghiệp và trên 350 sân khấu thử nghiệm ở ngoài khu vực Broadway mới làm người ta biết đến những nhà viết kịch của Mỹ như O’Neill, Miller, Saroyan, William. Chỉ tính riêng ở New York đã có trên 15 000 diễn viên chuyên nghiệp, và ở bang Califognia có khoảng 20000. Hơn 16 000 và nhà soạn nhạc chuyên nghiệp sống ở New York, và khoảng 23 000 ở Califognia. Cuộc cạnh tranh thật gay gắt. Những trung tâm trải dài trên bờ đại dương Mặc dù New York gần như có nhiều sản phẩm văn hóa dành cho du khách hơn hẳn các thành phố khác, nhưng nó cũng chỉ là một trung tâm văn hóa lớn chứ không phải là duy nhất ở Mỹ. Thực tế là số người Mỹ đi dự các buổi hòa nhạc giao hưởng nhiều gấp 3 lần những người đi xem những trận đấu bóng rổ, điều đó có thể giải thích bằng một thực tế là trên khắp nước Mỹ có khoảng 1500 giàn nhạc. Gần 40 giàn nhạc ở Mỹ có thể được coi là giàn nhạc “lớn”, có tầm cỡ quốc tê. Các nhóm đồng diễn và các giàn nhạc của các trường học và trường đại học cũng đóng một vai trò rất quan trong trên cả nước. Chúng như là những trung tâm chuyên nghiệp đào tạo các nhạc công và vũ công. Ở Mỹ người ta tổ chức hàng trăm cuộc thi âm nhạc ở cấp thành phố, bang và quốc gia. Các khoa âm nhạc, kịch và múa thuộc các trường đại học cung cấp học bổng và các khóa đào tạo chuyên nghiệp. Phần lớn các buổi hòa nhạc và các buổi biểu diễn âm nhạc do các trường tài trợ đều không mất tiền vé. Những buổi hòa nhạc cộng đồng ngoài trời miễn phí cho tất cả mọi người cũng là một truyền thống lâu đời ở Mỹ. Có 2 nguyên nhân giải thích cho sự ra đời của truyền thống này. Một là, những buổi hòa nhạc đó thể hiện mối quan hệ tốt với công chúng, là một cách để các nghệ sĩ cảm ơn cả cộng đồng vì đã ủng hộ họ và để kết bạn mới. Lý do thứ hai thật đơn giản, đó chính là những buổi vui chơi giải trí, cho dù có hay không có nhạc cổ điển. Vì vậy, cái được gọi là âm nhạc đang nghiêm túc đang phát triển lành mạnh ở Mỹ. Một mặt, loại nhạc này đã có truyền thống về chất lượng, gắn liền với tên tuổi của những người như Menuhin, Stern…Mặt khác, chất lượng đó có triển vọng tiếp tục được bảo đảm với sự có mặt của đông đảo các nhạc công, ca sĩ và vũ công đang được đào tạo. Vai trò của những người ủng hộ Có thể nói thêm rằng, kể cả nghệ thuật kịch cũng như bất kỳ ngành nghệ thuật nào khác ở Mỹ, đều không hề dựa vào tiền của nhà nước. Chúng tồn tại không phải vì được các thành phố hay các bang cấp vốn hoạt động. Nhiều người Mỹ có xu hướng coi văn hóa và các ngành nghệ thuật là những lĩnh vực nhà nước không nên can thiệp tới. Việc cần phải có một bộ trưởng văn hóa hay âm nhạc là ý tưởng ngoại lai đối với họ. Họ không xem chính phủ là người bảo trợ cho nghệ thuật. Thêm vào đó, chẳng hạn, những người yêu nhạc jazz sẽ không hiểu được tại sao tền đóng thuế của họ lại được sử dụng để phục vụ cho thú vui của những người yêu thích nhạc cổ điển hay ngược lại. Người Mỹ cảm thấy rằng mỗi cá nhân cần sẵn lòng ủng hộ và đóng góp kinh phí cho hoạt động văn hóa mà mình ưa thích, bất kể đó là hoạt động gì. Nhà hát Opera trung tâm, hay the Met, là một ví dụ điển hình. Trung tâm Lincoln rộng 14 hecta, trong đó có trụ sở của dàn nhạc Những người yêu nhạc và Khoa âm nhạc Juliard cũng không kém phần nổi tiếng, được tài trợ chủ yếu thông qua những mon quà và những khoản tiền của hàng nghìn cá nhân, tổ chức tư nhân, các tổ hợp công ty và những tổ chức phi lợi nhuận. Trong tổng số ngân quỹ 75 triệu USD hàng năm của Met, chỉ có 5% là từ các nguồn phi chính phủ, ở cấp liên bang, bang hoặc thành phố. Chín mươi lăm phần trăm còn lại là do tư nhân đóng góp, cộng thêm tiền thu được từ bán vé và một số thu nhập khác. Mỗi năm trôi qua lại dem đến cho người ta nỗi lo sợ mới (“Liệu the Met có bị khánh kiệt không?”), nhưng rồi sau mỗi lần như vậy. Trung tâm lại ghi nhận them được từ các cá nhân người dân đủ số tiền để tiếp tục hoạt động. Nhưng vì điều đó, the Met không có đủ sức để cạnh tranh với những nhà hát opera được chính phủ tài trợ ở các nước khác trong việc thu hút những ngôi sao opera quốc tế vốn được trả lương rất cao. Tuy vậy, địa vị quốc tế mà một ca sĩ giành được khi có thể nói ra rằng “tôi đã hát tại trung tâm the Met” cũng đủ để thu hút mọi người, trừ những người tham lam nhất , tơi New York. Nguồn tài chính bấp bênh của the Met còn làm cho trung tâm có được những người ủng hộ vô cùng trung thành, họ cảm giác rằng đây mới chính là nhà hát opera của họ. Song, giá vé một đêm tại nhà hát the Met thường rẻ hơn tại các nhà hát opera ngang hàng khác. Tình trạng tương tự như vậy cũng sảy ra trong nghệ thuật múa ba lê. Danh tiếng của nền nghệ thuật múa hiện đại của Mỹ có được không phải nhờ vào sự năng đỡ và tài chính của chính phủ, Đúng hơn, nó xuất phát từ tính độc đáo và tài năng của cá cá nhân như Graham và Cunningham, Joffrey và Tharp, và những học trò của họ hiện đang giảng dạy và biểu diễn môn nghệ thuật này trê khắp thế giới. Poster phim Cuốn theo chiều gió Phim ảnh Thế giới phim ảnh và sản xuất phim của Mỹ;à một chủ đề rộng lớn tới mức nó xứng đáng, và trên thực tế cũng đã, được in thành tuyển tập lớn. Tất nhiên, người ta sẽ nghĩ ngay đến Hollywood cũng như nhiều nhà đạo diễn và diễn viên vĩ đại đang tiếp tục được thu hút về đây và thành danh tại đây. Nhưng sau đó, người ta cũng có thể nghĩ đến nhiều xưởng phim độc lập có mặt trên khắp cả nước, nghĩ đến những chuỗi phim tài liệu và giáo dục cũng như những bộ phim truyện, đến truyền thống xã hội chích hợp trong điện ảnh, và các khoa điện ảnh trong các trường đại học như trường Đại học Nam Califonia (USC), trường Đại học Califonia ở Los Angeles (UCLA), hay trường Đại học New York, nơi đào tạo ra những nhà đạo diễn như Francis Ford Coppola, George Lucas…Tuy nhiên, chỉ nói tới “nền điện ảnh Mỹ” không thôi thì sẽ tạo ấn tượng sai lệch. Trong hơn 70 năm qua, phim Mỹ đã ngày càng được ưa chuộng trên khắp thế giới. Các thế hệ lớn lên cùng với phim Mỹ và nhìn nhận về nước Mỹ cũng qua phim Mỹ. Vô tuyến truyền hình và video cũng chỉ càng làm tăng thêm sự phổ biến về phim Mỹ. Hầu hết cá hệ thống truền hình trên thế giới đều có một điểm chung, đó là khối lượng lớn các bộ phim Mỹ họ chọn để trình chiếu trên màn ảnh nhỏ. Trong nhiều trường hợp, nhưng bộ phim này, cho dù là cũ hay mới, được chiếu thường xuyên hơn cả những bộ phim do các nước chủ nhà sản xuất. Những bộ phim giải trí thành công rực rỡ, kể từ Cuốn theo chiều gió cho tới Công viên kỷ Jula, được chú ý nhiều nhất. Nhìn vào giải thưởng được trao tại các liên hoan phim quốc tế, ta cũng thấy phim Mỹ, với tư cách là một ngành nghệ thuật, tiếp tục tạo được uy tín đáng kể. Ngay cả khi chủ đề cua phim mang tính nghiêm túc, hay như họ nói là “có ý nghĩa”, phim Mỹ vẫn được ưa chuộng. Trong những thập kỷ trước, những bộ phim nói về tác hại của rượu, về các cuộc ly hôn, sự nguy hiểm của năng lượng và vũ khí hạt nhân, tình trạng tòi tàn của khu trung tâm thành phố, những ảnh hưởng của chế độ nô lệ, cảnh ngộ của những thổ dân Mỹ, sự nghèo đói, về tình trạng như nhập cư hay về hiện tượng đồng tính luyến ái, tất cả đều được giải thưởng và được quốc tế cộng nhận. Và đồng thời, số lượng người đi xem cũng rất đông. Vào cuối những năm 1980 và đặc biệt là đâu những năm 1990, người ta chú ý nhiều tới việc ngay cả khi châu Âu mạnh lên thì những phim sản xuất tại Mỹ và trình chiếu ở châu Âu vốn ở vị trí hàng đấu còn trở nên được yêu chuộng hơn nữa. Liên minh châu Âu (EU) đã ký những hiệp định không chính thức nhằm hạn chế số lượng phim Mỹ chiếu trên truyền hình châu Âu. Và ở một số nước, người ta đã thông qua những bộ luật nhằm cố gắng hạn chế số lượng phim chiếu ở rạp. Người châu Âu thường nêu ý kiến rằng điện ảnh ở châu Âu đại diện cho văn hóa, còn ở Mỹ thì nó đại diện cho thương mại. Tuy nhiên, vào những thời kỳ, chẳng hạn như trong vòng ba năm liền Mỹ liên tục giành được giải Cành cọ vàng tại Liên hoan phim Cannes với các phim Tình dục, sự dối trá và cuốn băng hình của đạo diễn Soderbergh (năm 1990) và Tên chỉ điểm Barton của anh em nhà Coen (năm 1991), thì lập luận trở nên yếu ớt. Tất nhiên, cả ba phim trên đều do các hãng phim tự do chứ không phải do Hollywood sản xuất. Chúc mừng sinh nhật bạn Vấn đề chủ yếu trong các cuộc thảo luận về văn hóa phổ thông của Mỹ cũng chính là một trong những đặc trưng của nền văn hóa này: nó sẽ không là của riêng Mỹ. Bất kẻ đó là phim, thức ăn, thời trang, âm nhạc, những môn thể thao theo mùa hay là những tiếng nói lóng của Mỹ, tất cả đều nhanh chóng thuộc về một nơi nào khác trên thế giới. Có nhiều thuyết đã được đưa ra nhằm lý giải sao văn hóa phổ thông của Mỹ lại có sức lôi cuốn đến như vậy, đặc biệt là từ những năm 1920. Một thuyết cho rằng đó là do nó dược “quảng cáo” và tiếp thị trông qua những bộ phim, những bản nhạc phổ thông, và gẩn đây là qua truyền hình của Mỹ. Một thuyết khác giải thích do Mỹ là “dân tộc của dân tộc”, nền nghệ thuật và văn hóa phổ thông của Mỹ dễ dàng “trở về nhà”, hấp dẫn đối với những truyền thống và gu thưởng thức của các nước khác. Lại có một thuyết khác, có lẽ là phổ biến nhất, cho rằng văn hóa phổ thông của Mỹ được thế giới gắn liền với cái gọi là “tinh thần Mỹ” Bất kể lý do tại sao nó lan truyền rộng khắp, văn hóa phổ thông của Mỹ thường được chấp nhận môt cách nhanh chóng và sau đó được điều chỉnh cho thích hợp với nền văn hóa ở nhiều nước khác nhau. Do đó, nguồn gốc và bản chất của Mỹ có thường nhanh chóng bị lãng quên. Các chuyên gia đã tranh luận hoài với nhau về lý do tại sao văn hóa phổ thông của Mỹ lại phổ biến đến như vậy, và họ cũng đã nói tới những tác động quốc tế của nền văn hóa này. Ẩm thực Mỹ: từ Asparagus cho đến Zucchini Quan điểm thình hành ở nước ngoài cho rằng người Mỹ sống bằng bánh nhân thịt kẹp phomat, Coca cola và khoai tây chiên giòn là chính xác, cũng chính xác như quan điểm người Mỹ cho rằng người Anh sống bằng chè, cá rán và khoai tây chiên, người Pháp sống bằng rượu và tỏi, và người Nhật thì bằng tảo biển và rượu Sake. Không chỉ là một câu nói quen thuộc thường ngày, quan điểm trên còn xuất phát từ một thực tế là rất nhiều trong số những thứ được quảng cáo là “thực phẩm của Mỹ” ở nước ngoài đều là những món được chế biến nhại theo của Mỹ khá nhạt nhẽo và vô vị. Kể cả những thứ cơ bản như nước sốt để ăn thịt nướng làm tại Mỹ cũng khác nhiều loại nước sốt bán ở các siêu thị nước ngoài. Mỹ có hai lợi thế về thực phẩm. Thứ nhất, là một nước nông nghiệp hàng đầu, nước Mỹ luôn có sẵn nhiều loại thịt, hoa quả và rau tươi với giá khá rẻ. Đây là một lý do giải thích tại sao bittet hay thịt bò rán có thể được coi là món “đặc trưng” nhất của Mỹ; món này có nhiều hơn các món khác. Nhưng món gà quay ngon của vùng phía Nam cũng là món có danh tiếng, cũng như món jambon hun bằng khói gỗ hồ đào hoặc jambon tẩm đường, món gà tây, tôm hùm tươi, và nhiều hải sản khác như cua hay trai. Ở một đất nwowcscos nhiều vùng khí hậu khác nhau và nhiều khu vực trồng rau quả, thì người Mỹ không cần phải nhập những thứ rau quả tươi như bưởi, cam, chanh, dưa hâu…Điều này lý giải tại sao hoa quả và salat là những món ăn phổ biến ở Mỹ. Lợi thế thứ hai mà Mỹ có được – đó là những người nhập cư đã mang theo và còn tiếp tục mang theo những món ăn truyền thống của đất nước và nền văn hóa của họ khi tới Mỹ. Sự phong phú về thức ăn và kiểu ăn thật đáng kinh ngạc! Ở Mỹ có bốn xu hướng đã tiếp diễn hơn một thập kỷ nay và dường như vẫn còn tiếp tục. Xu hướng thứ nhất, đó là số lượng những tiệm ăn với giá phải chăng phục vụ những món ăn đặc sản ngày càng gia tăng một cách đáng kể. Xu hướng thứ hai là ngày càng có nhiều người Mỹ đi ăn hiệu thường xuyên hơn.Xu hướng tồn tại lâu đời thứ ba, đó là có các chiến dịch vận động giữ gìn sức khỏe được tiến hành trên toàn quốc nên người Mỹ hiện nay có chế độ ăn uống nhẹ hơn rất nhiều. Cuối cùng là xu hướng sử dụng các món “ăn nhanh”, đây cũng là xu hướng quốc tế. Người ta xếp những chuỗi dài để mua bánh Bizza, bánh nhân thịt, các mona ăn của Mehico…Trong khi có nhiều người Mỹ cũng như người dân các nước khác không hài lòng với xu hướng này và ngay cả các tiệm ăn cũng không thích món ăn này – một điều có thể hiểu được – thì người ta lại thấy cả những người giàu và người nghèo vẫn tiếp tục mua và xài “thức ăn nhanh”. Và rồi cái “thức ăn nhanh” của người Mỹ cũng đã chu du vòng quanh thế giới đủ để trở thành một phần quen thuộc trong bức tranh thường ngày, giống như những khía cạnh khác của nền văn hóa Mỹ. Chẳng hạn, việc Hồng Công có quầy bánh Pizza Hut là của hàng bán bánh bizza lớn nhất và hiệu bán đồ ăn Mc Donald đông khách nhất, hay việc cách đây hơn 20 năm, gà rán Kentucky đã lại được ở Nhậ Bản và hiện đã có khoảng 900 quầy đại lý chẳng phải là điều đáng ngạc nhiên, ít nhất là đối với thế hệ trẻ. Điều mới là ở chỗ du khách nước ngoài tới Mỹ có lúc phải ngạc nhiên khi thấy những thứ quen thuộc có trong nước họ, và thốt lên: “Ồ, người Mỹ cũng có cả gà rán Kentucky!”. Một Tân thế giới đã già hơn Giữa “nền văn hóa cao” của Nhà hát Opera trung tâm và nền văn hóa ẩm thực tầm thường nhưng rất đậm đà hương vị còn tồn tại một mảng văn hóa lớn, đó là nghề thủ công và nghệ thuật truyền thống của Mỹ, những lĩnh vực mà ngày nay không còn bị xem thường nữa. Bắt đầu từ những năm 1960 với phong trào trở về cội nguồn và vứt bỏ đồ nhựa, nhiều ngành thủ công và nghệ thuật truyền thống đã di phục hồi ở nhiêu nơi. rong số những ngành được nhiều người quan tâm hiện nay có nghệ thuật gốm sứ, nghệ thuật chế biến các loại thủy tinh, nghề đan và dệt thủ công, nghề chế tác đồ trng sức và đồ gỗ. Ngày nay, ở vùng Ty Nam và Viễn Tây nước Mỹ có những độ ngũ làm gốm và thợ dệt chuên nghiệp coa trình độ, họ bị ảnh hưởng mạnh bởi truyền thống của người Mỹ da đỏ và truyền thống phương đông. Niềm say mê lâu đời của người Mỹ đối với các các phẩm gỗ tự nhiên, có từ thời thực dân Anh đô hộ, lại một lần nữa trở nên mãnh liệt, mọi đồ vật từ những nhạc cụ truyền thống làm bằng tay cho tới những đồ dùng gia đình như chiếc ghế đu mảnh mai kiểu Mỹ đều được làm mới trở lại.Trên khắp cả nước Mỹ, người ta tổ chức nhiều lớp dạy những kỹ năng và các nghề thủ công như vậy. Những vật liệu xây dựng truyền thống cũng có mặt trong nền kiến trúc thường được gắn liền với phong cách sống “thân mật” tuyệt vời của vùng Tây Bắc Thái Bình Dương, Bắc Califonia, vùng Tây Nam và vùng Núi đá của nước Mỹ. Nhiều người Mỹ đã mệt mỏi hay chán ngấy “phong cách kiến trúc quốc tế”, và khi một loạt các cuộc thử nghiệm phong cách hiện đại được tiến hành thì cũng là lúc họ quay trở về với lối kiến trúc cũ. Những kiểu kiến trúc khu vực mang tính truyền thống hơn, những phong cách đơn giản nhưng trang nhã của thực dân Anh ở vùng Đông Bắc, hay kiểu kiến trúc với hình dáng mềm mại xây bằng gạch sống hòa nhập với đặc tính của vùng Tây Nam, tất cả đều lấy lại được vị trí của mình. Việc duy trì những ngôi nhà và những công trình xây dựng thời Victoria ở vùng Trung Tây cũng đã trở nên quan trọng hơn. Công cuộc cải cách toàn diện khu trung tâm Boston cũ kỹ đang và đang không hề đi ngược lại danh tiếng của thành phố là một trung tâm công nghệ và hướng về tương lai. Ở một chừng mực nào đó, sống giữa cái cũ và cái mới như vậy cũng là một nét đặc trưng của Mỹ. Bạn đọc: Lê Oanh (Hà Nội